Quá trình hoạt động cách mạng Hà Huy Giáp

Trước năm 1925, học tiểu học và cao tiểu học ở Vinh; sau khi thi đậu bằng thành chung, ông ra Hà Nội học tiếp tú tài bản xứ tại Trường Bưởi. Tại Hà nội, ông có điều kiện tiếp xúc với nhiều nhà trí thức, nhà nhân vật tên tuổi như Phạm Văn Đồng, Đặng Thai Mai,... và có thêm nhiều bạn cùng chí hướng như Nguyễn Xiển, Hoàng Xuân Hãn, Nguyễn Xuân Nguyên,

Khi bị kết án và đày ra Côn Ðảo, Hà Huy Giáp đã cùng các đồng chí của mình biến nhà tù thực dân - đế quốc thành trường học cộng sản. Ông tham gia dịch Tuyên ngôn Ðảng Cộng sản và một số tài liệu khác, tuyên truyền và tổ chức các lớp học về chủ nghĩa Mác - Lê-nin, về đường lối cách mạng Việt Nam. Và, chính ở ngay nơi "địa ngục trần gian" này, những người cộng sản đã học được một lẽ sống: muốn sống thì phải liên tục đấu tranh. Các ông đã tranh thủ luyện rèn trong gian khó, đoàn kết, thương yêu giúp đỡ nhau... để rồi hơn chục năm sau trở thành một trong những lực lượng nòng cốt, tập hợp toàn dân nổi dậy làm cuộc cách mạng "long trời, lở đất" giành lại nền độc lập dân tộc, lập nên Nhà nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.

Năm 1936 ông được về đất liền, song bị đưa quản thúc tại trại Trà Khê.

Tháng 3-1945 ông vượt ngục vào Sài Gòn bắt liên lạc với Xứ ủy. Sau Nam kỳ khởi nghĩa phong trào cách mạng bị đàn áp trên quy mô rộng lớn, liên lạc với Trung ương tại miền Bắc gián đoạn.

Tại Xứ ủy ông cử Lý Chính Thắng vốn từng là học sinh Trường tư thục Thăng Long Hà Nội ra Bắc,tìm bắt liên lạc với Trung ương Đảng. Khi trở về Nam Bộ, Lý Chính Thắng mang theo chỉ thị của Trung ương "Nhật,Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta". Theo tinh thần chỉ thị trên, ông đã cùng Xứ ủy tiến hành chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa giành chính quyền tại Nam Bộ.